Mimari Rölöve Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Mimari rölöve geçmişin gizemlerini gün yüzüne çıkaran tarihe dokunmamızı sağlayan bir nevi arkeolojik bir keşif misali benim için. Eskimiş bir yapının önünde durup yılların izlerini taşıyan duvarlarına baktığımda sanki bana hikayeler anlatıyorlarmış misali hissederim. İşte tam da bu noktada mimari rölövenin hassasiyet ve dikkat gerektiren bir aşama olduğunu bir kez daha hatırlıyorum.

Geçtiğimiz aylarda restorasyon projesi yürüttüğüm tarihi bir konağın rölövesini çıkarırken yaşadığım bir olay bu konuda ne kadar haklı olduğumu bir kez daha gösterdi. Konağın çatı katında yıllarca kullanılmamış bir oda bulmuştuk. Odanın bir köşesinde duvarın sıvası dökülmüş ve tuğlalar ortaya çıkmıştı. Dikkatimi çeken şey ise tuğlaların üzerindeki ilginç işaretlerdi.

İlk başta sıradan bir detay misali görünse de içimden bir ses bu işaretlerin mühim olabileceğini söylüyordu. Nitekim yaptığımız araştırmalar sonucunda bu işaretlerin konağın yapımında çalışan ustaların imzaları olduğunu öğrendik. Bu keşif hem beni hem de tamamı ekibi inanılmaz heyecanlandırdı. Çünkü bu küçük küçük ama mühim parçalar konağın tarihine ışık tutmakla kalmıyor eşzamanlı olarak geçmişin ustalarıyla aramızda görünmez bir bağ kuruyordu.

İşte mimari rölöve tam da böyle bir şey! Her detay kıymetli her çizgi kıymetli. Bu yüzden rölöve sürecine başlamadan önce dikkat edilmesi gereken bazı mühim noktalar olduğunu unutmamak gerekiyor.

Doğru Ölçüm Rölövenin Vazgeçilmezi

Rölöve bir yapının var olan durumunun en ince ayrıntısına kadar ölçülerek çizim ve belgelerle kayıt altına alınması işlemidir. Nasıl bir terzi bir elbise dikerken kumaşın her santimini titizlikle ölçerse mimar da rölöve yaparken aynı titizliği göstermelidir. Çünkü doğru ölçüm rölövenin temelini oluşturur.

Ölçüm yaparken klasik yöntemlerin bununla birlikte günümüz teknolojisinin sunduğu imkanlardan da yararlanmak olası. Lazer metreler 3 boyutlu tarayıcılar fotogrametri misali teknolojiler hem süreyi kısaltıyor hem de daha hassas ölçümler yapılmasını sağlıyor. Yine de tamamı bu teknolojiye dayalı gelişmelere rağmen mimari rölövede en mühim aracın hala insan gözü ve tecrübesi olduğunu unutmamak gerekiyor.

Ayrıntılarda Mahrem Tarih

Mimari rölöve sadece ve sadece duvarları kapıları pencereleri ölçmekten ibaret değildir. Asıl mühim olan yapının ruhunu yansıtan İnce ayrıntıları fark edebilmektir. Bir süsleme motifi bir kapı tokmağı hatta duvarlardaki bir çatlak bile yapının tarihine ışık tutabilir.

Geçtiğimiz yıllarda katıldığım bir çalıştayda deneyimli bir mimarın anlattığı bir anekdot bu konuda oldukça etkileyiciydi. Mimar restorasyon projesini yürüttüğü tarihi bir caminin rölövesini çıkarırken minarenin şerefesinde ilginç bir ayrıntıya rastlamış. Şerefedeki taş işçiliğinde kullanılan motifler o dönemde hüküm süren padişahın armasıyla birebir örtüşüyormuş. Bu küçük detay caminin yapım tarihini net olarak belirlemenin bununla birlikte yapının o dönemdeki sosyal ve siyasi yaşam hakkında da mühim bilgiler sunmuş.

Belgelemenin Gücü

Rölöve sürecinde elde edilen tamamı verilerin çizimlerin fotoğrafların ve notların titizlikle arşivlenmesi büyük önem taşıyor. Çünkü bu belgeler sadece ve sadece var olan yapının anlaşılmasını sağlamakla kalmayacak eşzamanlı olarak gelecekte yapılacak restorasyon çalışmalarına da ışık tutacak.

Dijital teknolojilerin gelişmesiyle birlikte rölöve çalışmalarının dijital ortamda saklanması ve paylaşılması da oldukça kolaylaştı. Böylece bilgilerimize daha kolay ulaşabiliyor mütalaa edebiliyor ve hatta gelecek nesillere aktarabiliyoruz.

Mimari rölöve geçmişle gelecek arasında köprü kuran kültürel mirasımızı korumamızı sağlayan mühim bir disiplin. Bu disiplini icra ederken gösterdiğimiz hassasiyet ve özveri gelecek nesillere bırakacağımız en kıymetli mirastır.